Sam Middleton 1963

Mixed Media / Collage  "Matador" 1963. 53x79 cm

Sam Middleton (1927 New York - 2015 Schagen) was een van de toonaangevende Amerikaanse kunstenaars uit de 20e eeuw die in Nederland woonde en werkte. Middleton, een mixed-media artiest, wiens favoriet medium collage was, groeide op in Harlem op het hoogtepunt van de Harlem Renaissance. Hij werd ondergedompeld in de levendige culturele en musicale scene van die tijd en leerde tijdens optredens in de Savoy  Ballroom jazzmuziek kennen, die gedurende zijn hele carrière een primaire invloed op zijn kunst zou blijven.

Middleton  verliet New York kort op het hoogtepunt van de Tweede Wereldoorlog en trad in 1944 toe tot de Merchant Marines toen hij nog maar 17 jaar oud was, maar keerde begin jaren vijftig weer terug naar zijn geboortestad. Hij verdiepte zich in de groeiende artistieke scene van Greenwich Village en de Lower East Side. Middleton bezocht aanvankelijk de Cedar Tavern en sloot nauwe vriendschappen met New York School –artiesten, waaronder Franz Kline, Jackson Pollock en Robert Motherwell. Zijn kring van beatwriters en artiestenvrienden trok al snel naar The Five Spot Café aan de Lower East Side, waar jazzgrootheden Cecil Taylor, Thelonious Monk, John Coltrane en Charlie Parker elke avond optraden. Gedurende dit decennium was jazz, de muziek die hem zo inspireerde, aan het veranderen. Composities werden nooit twee keer op de zelfde manier gespeeld. Muzikanten legden de nadruk op improvisatie, spontaniteit en creativiteit van geluid. Middleton vond inspiratie in dit nieuwe geluid en werkte aan het vinden van zijn eigen creatieve stem. Hij zei: “Voor mij is improvisatie een melkwegstelsel van kleur. Als ik naar muziek luister, voel ik me een solist.” In zijn zoektocht naar ‘klanken schilderen’ werd Middleton uitgedaagd door het veranderende tempo, de hint van melodie en de snelheid en behendigheid van de muziek.

In 1955 maakte Middleton zijn eerste artistieke reis buiten New York. In navolging van andere Afro-Amerikaanse artiesten zoals Charles White en Elisabeth Catlett die op zoek waren naar een meer ruimdenkende sfeer dan vóór de Amerikaanse burgerrechten, vestigde Middleton zich kort in Mexico City. Hij was daar heen gereisd met een beurs van het John Hay Whitney Museum die Franz Kline hem had helpen veiligstellen. In Mexico City begon Middleton te werken in collage en transformeerde hij zijn artistieke kijk van sociaal realisme naar expressionisme. In 1957 had hij zijn eerste eenmanstentoonstelling. 

In 1959 had Middleton de Verenigde Staten definitief verlaten. Hij verhuisde naar Spanje, vervolgens naar Zweden en Denemarken, voordat hij zijn vaste woonplaats in Nederland vond en zich in 1962 in Schagen vestigde. Met de invloeden van moderne kunstenaars zoals Marcel Ducamp, Wassily Kadinsky en van Piet Mondriaan en Lucebert verenigde de kunstenaar zijn ervaring en rijkdom in zijn collages.

Hij begon les te geven bij Ateliers 63 in Haarlem en aan de Koninklijk Academie van Beeldende Kunsten in Den Bosch. Hij exposeerde regelmatig, met tentoonstellingen in heel Skandinavïe gedurende de jaren zestig, zeventig en tachtig, en meer recentelijk, een overzichtstentoonstelling in het Cobra Museum in 2003. Het werk van Middleton is opgenomen in Amerikaanse museumcollecties, waaronder het Whitney Museum of American Art, Fisk University Galleries, het Hampton Unversity Museum en het Howard University Museum. Zijn werk is verder opgenomen in internationale museumcollecties in Australïe, Israël en Nederland, waaronder het Stedelijk Museum in Amsterdam en het Van Bommel Van Dam Museum in Venlo. Zijn collages waren opgenomen in de cruciale tentoonstelling uit 1962 in het Whitney Museum, Forty Artists Under Forty, en twintig jaar later in de tentoonstelling An Ocean Apart: American Artists Abroad van het Studio Museum. Zijn werk wordt nog steeds getoond in grote tentoonstellingen in zowel de Verenigde Staten als Europa, waaronder de tentoonstelling America Is Hard To See in 2015 van het Whitney Museum. Elke wetenschappelijke publicatie over Afro-Amerikaanse kunst na de oorlog vermeldt de elegante en lyrische collages van Middleton.